Tara Westover „Uwolniona”

Fredrik Kullberg „Wojna z pięknem. Reportaż o oszpecaniu Szwecji”

            Podczas lipcowego spotkania Dyskusyjnego Klubu Książki w Świeciu rozmawialiśmy o dwóch książkach: Tary Westover „Uwolniona” oraz Fredrika Kullberga „Wojna z pięknem. Reportaż o oszpecaniu Szwecji”. Naszą dyskusję rozpoczęliśmy od wstrząsającej opowieści Tary Westover, która dorastała w radykalnej mormońskiej rodzinie. „Uwolniona” to książka, która według użytkowników portalu Goodreads była numerem 1 w kategorii Autobiografia i pokonała głośne Becoming Michelle Obamy. Tara Westover urodziła się w górach Idaho, w radykalnej rodzinie mormonów. Tara i jej rodzeństwo spostrzegali świat oczyma radykalnego ojca. Żyjąc w całkowitej izolacji, często narażeni na niebezpieczeństwo, pozbawieni edukacji, podstawowej opieki zdrowotnej, doświadczali przemocy ze strony ojca. Autorka po raz pierwszy przekroczyła próg szkoły dopiero w wieku siedemnastu lat, aby po dziesięciu latach obronić pracę doktorską na jednym z najlepszych uniwersytetów świata, na Oxfordzie. To pragnienie wiedzy zmieniło jej życie, zaprowadziło za ocean i na inny kontynent, na Harvard i Cambridge. Jak stwierdzili Klubowicze Tara spotkała tam ludzi, mądrych i życzliwych, którzy wywarli ogromny wpływ na jej dalsze życie. Podkreślili, że autorka miała duże samozaparcie, choć wykluczana z życia społecznego przez ojca, zdobyła się na zmianę swojego życia.  Dyskusja była bardzo żywa i ciekawa, Klubowicze zauważyli podobieństwa Mormonów do Romów. Dzielili się swoimi spostrzeżeniami podkreślając, że książka, choć jest bardzo wstrząsająca to bardzo im się podobała. Jest ona z gatunku książek poznawczych i pouczających. Jest to historia niewiarygodna, ale prawdziwa. „Uwolniona: to lektura obowiązkowa dla każdego, kto nie rozumie jak niebezpieczna może być fanatyczna religia, patriarchat praktykowany na co dzień i ignorowanie przez najbliższych, którzy mogą nas skrzywdzić.

            Druga część spotkania toczyła się wokół zbioru reportaży Fredrika Kullberga „Wojna z pięknem. Reportaż o oszpecaniu Szwecji”, które m.in. opowiadają o wyburzaniu historycznych serc miast, wycinaniu lasów pod centra logistyczne i serwerownie w imię transformacji, innowacji, rewitalizacji, nowoczesności. Dziennikarz poprzez rozmowy z politykami, historykami, deweloperami, architektami, obala mit cudownego kraju z kolorowej okładki książki, próbuje odpowiedzieć na pytanie, dokąd prowadzi bezrefleksyjne rozumienie postępu i kto jest odpowiedzialny za niszczenie naturalnego krajobrazu Szwecji. Klubowicze podkreślili, że autor przedstawił aktualny temat, który dotyczy nie tylko Szwecji, również i naszego kraju, temat który w obecnych czasach ma zasięg globalny.  Jakie wnioski możemy wyciągnąć z tej książki? Niestety nasza błękitno-zielona planeta z każdą sekundą coraz bardziej szarzeje, a beton to nasz sposób na oswojenie przyrody, przyczyniając się do powstawania ekstremalnych zjawisk pogodowych. Betonoza to problem, który dotyka każdego z nas, a nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę, że wokół naszych osiedli jest coraz mniej drzew i zieleni. Poprzez tę książkę warto się zastanowić czy należy poświęcać naturę kosztem nowego budownictwa! Według Klubowiczów reportaż F. Kullberga to książka warta przeczytania i zastanowienia się czy jesteśmy w takim samym szkodliwym podejściu jak Szwedzi?  

moderator Marcin Warmke

Podczas marcowego spotkania DKK Panie Klubowiczki miały okazję po raz pierwszy zapoznać się z holenderską prozą. Marente do Moor to laureatka Nagrody Literackiej Unii Europejskiej i AKO Literature Prize, a książka „Holenderska dziewczyna” jej autorstwa okazała się sukcesem wydawniczym i została entuzjastycznie przyjęta w Holandii. Odmiennego zdania były czytelniczki.

Fabuła jest dość prosta. Młoda Holenderka Janna zostaje wysłana przez ojca do Niemiec w celu doskonalenia sztuki szermierczej. Nauczycielem jest przyjaciel ojca z czasów pierwszej wojny światowej, arystokrata Egon. Obaj mężczyźni poznali się w szpitalu, gdzie Egon przechodził operację po odniesionych ranach podczas działań wojennych. Ojciec Janny był tam lekarzem i on właśnie udzielał mu pomocy. Odniesione rany pozostawiły u Egona blizny szpecące twarz. Uczniami Egona są również dwaj bliźniacy, którzy rywalizują o względy Janny. Ich matka, dość ekscentryczna osoba, jest kochanką Egona. W domu Egona pojawiają się także inni uczniowie fechtunku – studenci. Pojawiają się również zwolennicy rodzącego się w Niemczech faszyzmu, chociaż sam Egon dystansuje się od tego. Janna ulega fascynacji dużo starszym Egonem, pomimo że jest on osobą wymagającą, tajemniczą, bardzo konkretną i czasami arogancką. Traci z nim swoją dziewczęcą niewinność. Akcja powieści została osadzona w momencie dochodzenia do głosu faszyzmu w Niemczech. Jest rok 1936. Doświadcza tego również Egon, gdy jego przyjaciel musi uciekać do Francji przed antysemickimi prześladowaniami. Jego dom odwiedza grupa młodych faszystów, którzy bez powodu demolują mu budynek. Także zatrudniony u Egona ogrodnik okazuje się zwolennikiem faszyzmu. Czytając książkę Panie Klubowiczki odniosły wrażenie, że panuje w niej chaos. Fabuła książki jest bardzo poszarpana i trudno śledzić wątki dotyczące poszczególnych bohaterów. Ponadto oceniły ją wprost jako nudną, o mało ciekawej tematyce. Niektóre z Pań nie doczytały jej do końca. Za minus wskazały również małą ilość dialogów i zbyt wolne tempo akcji. Rzeczywiście jest w niej zbyt wiele opisów wydarzeń, wspomnień sennych i zbędnych dygresji. Ponadto dużo tu niedomówień i niedopracowań. Nawet samo zakończenie jest mało konkretne.

Nie jest to książka dla każdego czytelnika. Rekomendowana jako książka historyczna może zawieźć wielu czytelników. O gustach podobno się nie dyskutuje. Komu się spodoba, a komu nie – to się okaże. Po prostu  należy ją przeczytać. Każdy musi wyrobić sobie własne zdanie o niej.

Oprac. Izabela Feddek

„Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku”. Zbigniewa Rokity

„Przylepka i potwór” Susany Osorio-Mrożek

Przedmiotem dyskusji podczas marcowego spotkania Dyskusyjnego Klubu Książki w Świeciu były dwie książki. Spotkanie otworzyła rozmowa o nagrodzonej Nagrodą Nike 2021 książce, zbiorze reportaży Zbigniewa Rokity: „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku”. Dodać należy, że pozycję tę doceniło nie tylko jury konkursu, ale również czytelnicy. W organizowanym corocznie plebiscycie reportaż Zbigniewa Rokity otrzymał najwięcej głosów, zdobywając tym samym Nagrodę Nike Czytelników. Do tego grona dołączyli także Klubowicze DKK w Świeciu, którzy ocenili książkę bardzo dobrze. Klubowicze przyznali, że tak niewiele wiemy o Śląsku. Według nich autor w swojej książce doskonale opowiedział o „śląskości”, którą jak sam przyznał, bliżej poznawał podczas zbierania materiałów do książki. Klubowicze trafnie zauważyli, że „Kajś” to książka o korzeniach i o tożsamości. Autor znakomicie podaje dużo ważnych faktów o Górnym Śląsku. Śląsk to coś więcej niż tylko Katowice z Gliwicami i przyległościami. Swoją opowieść rozpoczyna od obszernego wstępu historycznego, który już od samego początku odwołuje się do rodzinnej historii autora. To historia ludzi, którzy mogli być wszystkim - Niemcami, Polakami, ale byli i są przede wszystkim Ślązakami, zakorzenionymi i pielęgnującymi własną pamięć. Ta złożoność tożsamości była głównym tematem naszej dyskusji. Klubowicze jednogłośnie powiedzieli, była to interesująca lektura, która jest bardzo mądrze napisana. Z pewnością „Kajś” Zbigniewa Rokity jest książką wartą przeczytania i godną polecenia!

Druga część spotkania toczyła się wokół książki Susany Osorio-Mrożek „Przylepka i Potwór. Nasza historia w listach i wspomnieniach”. To pozycja ukazująca nieznane oblicze mistrza absurdu – Sławomira Mrożka. Autorką tej biografii jest jego żona, Susana Osorio-Mrożek. Z pewnością jest to bardzo osobista opowieść Susany Mrożek, która poznała pisarza w 1979 roku w Meksyku. Z jej relacji wynika, że była to miłość od pierwszego wejrzenia. Jak wyglądało ich wspólne życie? W skrócie: zakochali się, rozjechali, pisali do siebie, szukali się, spotykali w Europie, rozstawali, wchodzili w nowe związki, ranili i tęsknili. Jak stwierdzili Klubowicze, miłość ma różne oblicza i niechętnie trzyma się jakichkolwiek ram. Tolerancja, wyrozumiałość i dostosowanie się do partnera są ważne w każdym związku. Według Klubowiczów Susanę i Sławomira Mrożka łączyła trudna miłość, w której brakowało partnerstwa. Jak trafnie zauważyli, to Susana zabiegała o jego względy, otaczała opieką i darzyła nieodwzajemnioną miłością. Trudno jest określić, do jakiego gatunku literackiego można zaliczyć tę pozycję. Nie jest to typowa biografia, raczej książka wspomnieniowa. Kanwą książki są listy, które pokazują inne oblicze prozaika, satyryka, dramaturga i mistrza absurdu. Zdania na temat tej książki były podzielone. Jedni stwierdzili, że przeczytali ją z wielkim zainteresowaniem, szczególnie listy, które małżonkowie wymieniali podczas rozłąki. Drudzy zarzucali niespójność i monotonię. Jedna z Klubowiczek podkreśliła, że czytając „Dzienniki” Sławomira Mrożka miała inne wyobrażenie o pisarzu, niż jakie ukazała autorka „Przylepki i Potwora”. Według niej listy są nieciekawe, monotonne i pozbawione romantyzmu.

„Przylepka i Potwór” to historia 25 lat związku tej nietypowej pary. To historia ich niekonwencjonalnej miłości, tęsknoty i prawdziwych problemów: choroby, depresji i śmierci pisarza. Dyskusja pokazała, że Susana Osorio-Mrożek przedstawiła własny obraz Sławomira Mrożka, obraz z pewnością zakochanej kobiety, kobiety, która nie tylko była jego żoną, ale tłumaczką i przyjacielem. Choć Klubowicze stwierdzili, że brak jej talentu literackiego, to wspominali jej artykuły dotyczące kuchni meksykańskiej, ukazujące się w prasie w latach 80-tych. Zauważyli również, że autorka rzetelnie opisała sytuację kobiet w Meksyku, przytoczyli, podobieństwa zawarte w zbiorze reportaży Beaty Kowalik „No pasa nada!”, w których również przedstawione zostało kobiece oblicze Meksyku.

Książki biograficzne, wspomnieniowe cieszą dużym zainteresowaniem czytelników, być może „Przylepka i Potwór” Susany Osorio-Mrożek innym przypadnie do gustu. Właściwie nikt z Klubowiczów nie powiedział, że nie przeczytał tej książki, co może świadczy o tym, że nie jest ona aż taka zła.

moderator Marcin Warmke

Po raz pierwszy Panie Klubowiczki miały okazję zetknąć się z twórczością Ann Patchett. „Dom Holendrów” to powieść, która nie jest przeznaczona dla każdego czytelnika. To smutna historia trzech pokoleń pewnej rodziny, opowiedziana w dość specyficzny sposób, poprzez powolną akcję i wielokrotne łączenie teraźniejszości z przeszłością.

Tytułowy dom Holendrów, wraz z całym wyposażeniem (meblami, bibelotami, obrazami , odzieżą po byłych właścicielach), kupuje Cyril Conroy. Traktuje go jako dobrą inwestycję, ponieważ sam pracuje w branży budowlanej. Przeprowadza się tu wraz z żoną Elną i dwójką małych dzieci – Maeve i Dannym. Mieszkańcami domu są również dwie siostry – pomoce domowe i opiekunka do dzieci. Nowy dom przytłacza i przeraża Elnę, w końcu go znienawidziła. Po pewnym czasie, bez zapowiedzi, opuszcza rodzinę i wyprowadza się. Jej zniknięcie na trwałe odcisnęło piętno na życiu rodzeństwa, które w tym domu przeżyło znaczną część swego dzieciństwa. Ojciec dzieci ożenił się ponownie. Andrea - nowa żona, nigdy nie stała się bliską osobą dla rodzeństwa. Zadbała natomiast o finansowe zabezpieczenie dla siebie i swoich dwóch córek. Po przedwczesnej śmierci Cyrila jego dzieci zostają wypędzone z rodzinnego domu przez macochę. Rodzeństwo nigdy nie mogło się z tym pogodzić. Przez wiele lat, co kilka miesięcy, podjeżdżało pod swój dom obserwując go i jego mieszkańców z samochodu. Z chwilą opuszczenia domu rodzeństwo mogło liczyć tylko na siebie. Ich relacje bardzo zacieśniły się. Byli dla siebie wsparciem w każdej sytuacji. Nawet w dorosłym życiu troszczyli się nawzajem o siebie. Maeve wspierała brata podczas kontynuowania studiów medycznych, do których nie miał przekonania. Danny, po założeniu własnej rodziny, często widywał się z siostrą, pomagał i opiekował się nią podczas choroby. To właśnie choroba Maeve była przyczyną pojawienia się dawno niewidzianej matki, której zniknięcie przed wielu laty tak bardzo zaważyło na dalszym życiu rodzeństwa. Dopiero teraz wyjawiła powody opuszczenia rodziny. Maeve szybko doszła do porozumienia z matką. Danny długo nie mógł jej wybaczyć porzucenia w dzieciństwie. Traktował ją jako obcą osobę, ponieważ jej nie pamiętał i nie znał. Historia zatoczyła koło, kiedy po śmierci Andrei dom rodziny Conroy trafia w ręce May, córki Dannego.

„Dom Holendrów” to opowieść o trudnym dzieciństwie rodzeństwa, którego utrata rodziców i domu rodzinnego wpłynęła na dorosłe życie bohaterów. Ta utrata stabilizacji w młodym wieku wpłynęła na dokonanie różnych wyborów w życiu dorosłym. Każde z rodzeństwa w różny sposób próbowało ułożyć sobie życie po wcześniejszej traumie. Nie zawsze było ono udane. Panie Klubowiczki przyznały, że początkowo powolna akcja książki nie była zachęta do czytania. Dopiero w dalszej kolejności, w miarę rozwoju sytuacji zaczęła być bardziej interesująca. Książka zawiera wiele wątków związanych z postaciami powieści dotyczących Andrei, jej córek, służby. Wystarczy tylko sięgnąć po książkę i ją przeczytać. To świetny portret rodziny i jej pogmatwane dzieje, jak stwierdziły Panie Klubowiczki.

 Oprac. Izabela Feddek